Bộ Công Thương đang lấy ý kiến góp ý về sửa đổi Nghị định 116/2017 với những đề xuất bỏ các điều kiện như doanh nghiệp muốn sản xuất, lắp ráp hay nhập khẩu ôtô phải có đủ nhân lực, phương án bảo đảm vệ sinh, lao động; đáp ứng đủ điều kiện về an toàn phòng cháy chữa cháy... Hay người phụ trách kỹ thuật các dây chuyền sản xuất, lắp ráp ôtô phải có trình độ đại học thuộc ngành cơ khí, ôtô và có kinh nghiệm tối thiểu 5 năm trong lĩnh vực này.
Tại một cuộc họp về điều kiện kinh doanh gần đây, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng cho rằng, sửa đổi nghị định này là phù hợp trong bối cảnh thị trường, hoạt động nhập khẩu ôtô đã đi vào ổn định.
"Chính phủ sẽ sớm ban hành văn bản sửa đổi quy định của Nghị định 116/2017 theo hướng ôtô nhập khẩu sẽ được kiểm tra theo kiểu loại", Bộ trưởng Mai Tiến Dũng nói.
Nếu đề xuất được chấp thuận, việc quản lý Nhà nước sẽ chuyển hướng từ tiền kiểm sang hậu kiểm thay vì đặt ra trong điều kiện cấp giấy phép kinh doanh.
Công nhân đang kiểm tra xe tại nhà máy ôtô Vinfast. Ảnh: Giang Huy
Thực tế trong 2 năm qua, sau khi nghị định được ban hành, ngành ôtô trong nước đã có bước phát triển nhất định, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và quản lý nhà nước cũng chặt chẽ hơn, không còn tình trạng lộn xộn trong hoạt động nhập khẩu.
Bằng chứng là lượng xe nhập khẩu tăng, các hãng đều xác nhận nguồn gốc và kiểu loại, thực hiện nghiêm túc quy định của Nghị định 116. Vì vậy, với năng lực của các trung tâm đăng kiểm hiện nay, Bộ trưởng Mai Tiến Dũng cho rằng việc cải cách trong quản lý, chuyển sang hậu kiểm là phù hợp.
Thực tế đề nghị sửa quy định kiểm định ôtô nhập khẩu theo kiểu loại thay vì theo lô từng được đưa ra từ năm 2018. Tuy nhiên trong một văn bản gửi Thủ tướng, Bộ Giao thông & Vận tải cho rằng, nếu không kiểm soát theo lô sẽ tiềm ẩn nhiều hệ luỵ. Theo cơ quan này, doanh nghiệp có thể nhập khẩu hàng loạt xe về và chỉ đăng ký cho một lô đại diện, có thể là một xe duy nhất. Và như vậy, doanh nghiệp có thể sẽ chọn xe tốt nhất để kiểm tra, được cấp giấy chứng nhận và sau đó đăng ký kiểm tra cho các lô tiếp theo với số lượng không giới hạn.
Góp ý sửa đổi Nghị định 116 mới đây, Phòng Thương mại & Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng, một số quy định tại nghị định này đang khiến doanh nghiệp tốn nhiều chi phí.
Theo VCCI, Nghị định 116 yêu cầu kiểm tra, thử nghiệm về khí thải và an toàn kỹ thuật cho từng lô nhập khẩu, và chính quy định này làm tăng chi phí cho doanh nghiệp.
Thay vào đó, nên sửa theo hướng chứng nhận, thử nghiệm lần đầu và chấp nhận kết quả cho các lô hàng tiếp theo có cùng kiểu loại nếu không có sự thay đổi về thông số kỹ thuật.
Bên cạnh đó, VCCI cũng ghi nhận kiến nghị của các doanh nghiệp về sửa đổi quy định lô xe nhập khẩu và giấy chứng nhận chất lượng kiểu loại của cơ quan thẩm quyền nước ngoài (VTA). Cụ thể, Nghị định 116 quy định "lô xe nhập khẩu là các ôtô thuộc một tờ khai hàng hóa nhập khẩu của doanh nghiệp nhập khẩu ôtô" (khoản 10 Điều 3).
Có nghĩa là, một lô hàng có cùng vận đơn, cùng hóa đơn, cùng cảng đích, có số thuế nhập khẩu từ 12 chữ số sẽ phải làm thủ tục khai báo hải quan bằng giấy mà không thể sử dụng hệ thống thông quan tự động (VNACCS) do phải tách tờ khai để giảm trị giá.
Tuy nhiên, khi tách tờ khai, doanh nghiệp cần lấy ít nhất 2 ôtô nhập khẩu thay vì 1 xe đi làm mẫu. Điều này cũng làm gia tăng chi phí cho doanh nghiệp. Do đó, các doanh nghiệp đề nghị bổ sung sửa đổi điểm này thành "một lô xe nhập khẩu là một lô hàng mà các ôtô có chung một vận đơn".